ท่านปรมาจารย์เล่าเรื่องสมัยที่ท่านไปเรียนวิชาโหราศาสตร์ที่ประเทศอังกฤษช่วงหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 เอาไว้อย่างน่าสนใจ เวปของเราขอนำบทความนี้มาลงไว้ให้อนุชนรุ่นหลังได้รับรู้ถึงบรรยากาศที่ท่านปรมาจารย์ไปพบเห็นมาด้วยตนเองในต่างประเทศสมัยนั้น

โหราศาสตร์ในประเทศอังกฤษ

29 กันยายน 2497

666 ถนนพระราม 5 ดุสิต พระนคร

     เมื่อแรกที่ผู้เขียนได้ไปถึงประเทศอังกฤษใหม่ๆ ในระยะสองสามเดือนนั้น รู้สึกว่าคำว่าโหราศาสตร์แทบไม่มีความหมายอะไรเลย เพราะมองไปทางไหนไม่พบร่องรอยว่า การที่ผู้เขียนตั้งใจจะมาศึกษาหาความรู้เพิ่มเติมทางวิชานี้ ดูออกจะผิดหวังเสียแล้ว จากการพบปะคนอังกฤษโดยทั่วๆ ไป ไม่เคยได้ยินเขาบ่นกันถึงเรื่องโชคชาตา หรือพูดกันถึงเรื่องทำนายทายทัก ทำนองหมอดูโชคชาตาราศีกันเลย ดังนั้นในระยะแรกๆ ก็เลยลดความสนใจลง ชีวิตที่เคยจับงานทางโหราศาสตร์เป็นประจำวันก็เลยหายไปอย่างปลิดทิ้ง จนบางครั้งรู้สึกว่าความหวังที่จะมาหาความรู้ให้เป็นแก่นเป็นสานนั้น ชักออกจะห่างไกลต่อความประสงค์ไปเสียแล้ว บางคนที่พบปะและเริ่มมีความสนิทสนมกัน ถามผู้เขียนว่า ท่านจะมาเรียนอะไรในประเทศนี้ สีหน้าของเขาแสดงความประหลาดใจไปทันที ในเมื่อได้ตอบเขาไปว่า ตั้งใจจะมาศึกษาหาความรู้ทางโหราศาสตร์ในประเทศของท่าน คนอังกฤษบางคนก็ไม่รู้จักคำว่า "โหราศาสตร์" (Astrology) บ้างก็เข้าใจไปว่าคงเกี่ยวเรื่องดวงดาวทางดาราศาสตร์ คือไม่คิดว่าเป็นเรื่องของการพยากรณ์ โดยใช้ดาวเคราะห์อะไรทำนองนี้ บางคนถ้าบอกเขาว่าเป็นหมอดู คือใช้คำว่า Fortuneteller ละก็ดูเขาเข้าใจและยิ้มออกมาได้ อย่างทำนองนึกแปลกใจที่ว่าทำไมจึงไม่ไปศึกษาหาความรู้เอาที่ประเทศอินเดีย หรือ อะไรแถวนั้น ผู้เขียนได้อธิบายเป็นใจความสั้นๆ แก่เขาว่า เพราะวิชาโหราศาสตร์ในทุกวันนี้ ถ้าจะแบ่งออกเป็นฝ่ายใหญ่ๆ ก็ได้ ได้สองอย่างคือตามแบบแผนเดิมคือฝ่ายที่ใช้ระบบจักราศีคงที่ และตามแบบแผนใหม่ หรือทางที่ใช้กันในตะวันตก เขาเปลี่ยนมาใช้จักราศีแบบเคลื่อนที่ เนื่องจากประเทศอังกฤษเป็นประเทศหนึ่งที่เขานิยมศึกษากันตามแบบหลัง และเคยมีผู้แต่งตำรับตำรา เคยมีโหราจารย์ที่สามารถมาแล้ว และได้ทราบว่ามีสำนักสอนที่ตั้งขึ้นใหม่หลังสงคราม จึงได้ตัดสินเอาว่า การมาหาความรู้เอาในประเทศอังกฤษนี้ คงไม่ผิดหวังแน่ เมื่อได้อธิบายแก่เขาย่อๆ ดังนี้แล้ว ก็ยังดูว่าไม่เป็นที่เข้าใจ อย่างไรก็ตาม ผู้เขียนได้กล่าวในที่สุดว่า จุดประสงค์โดยทั่วๆ ไปก็มาดูความเจริญแห่งเมืองนอก ทั้งทางรูปธรรมและนามธรรม

    เมื่อได้อยู่ในบ้านเมืองของเขา ศึกษาชีวิต ขนบธรรมเนียม ระเบียบประเพณีและความจำเริญทางเครื่องจักรกลไกพอสมควรแล้ว จึงได้เป็นร่องรอยแห่งวิชานี้ขึ้นเป็นรูปเป็นร่างขึ้นบ้าง นั่นคือ, การได้เห็น การทำนายทายทักจากหน้าหนังสือพิมพ์รายอาทิตย์ต่างๆ ซึ่งเป็นการทำนายแบบ 12 ราศี อย่างที่หนังสือที่ท่านกำลังอ่านอยู่นี้กระทำอยู่ หนังสือรายอาทิตย์แบบ "สตรีสาร" ฉบับหนึ่ง ซึ่งมีผู้อ่านสตรีทั้งโสดและแม่บ้านแม่เรือนนิยมอ่านกันในประเทศอังกฤษทุกวันนี้ เขาก็เปิดหน้า "โหร" ขึ้น ทายโชคชาตาผู้อ่าน อันเป็นการทำนายทายทักแบบทั่วๆ ไปแก่บุคคลทั้ง 12 ราศี คำทำนายก็เป็นไปในรูปชี้ชาตา แนะนำ และให้ข้อคิดเป็นการเตือนสติ เป็นคำทำนายสั้นๆ ที่ใช้ภาษาสละสลวย แต่ไม่สู้จะมีหลักเกณฑ์นัก เพราะเป็นเรื่องของการพยากรณ์ของคนส่วนรวม รู้สึกว่าผู้อ่านนิยมกันมาก แต่มีข้อคิดอยู่อย่างหนึ่ง คือ เขาถือว่าการอ่านโชคชาตาจากคอลัมน์นี้เป็นเพียงการอ่านเพื่อความสนุกบันเทิง ไม่ถือเป็นเรื่องที่จะต้องเป็นเอาจริงเอาจัง เป็นการอ่านเพื่อให้ได้ระบายความเคร่งเครียดที่ได้ตรากตรำทำงานมาตลอดสัปดาห์ ไม่ได้พลิกชีวิตเรา อย่างไรก็ตาม การทำนายแบบนี้กำลังระบาดไปสู่หนังสือพิมพ์รายวันบางฉบับในทุกวันนี้ บางฉบับถึงกับพิมพ์แนะนำโชตชาตาเป็นวันๆ ไปเลย ความสนใจของประชาชนในเรื่องโชคชาตา ก็เป็นไปทำนองที่กล่าวมานี้ สำหรับผู้ที่เล่นโหราศาสตร์จริงจังนั้น โดยทั่วไปแล้วมีน้อย เนื่องจากความแออัดของพลเมืองตั้ง 50 ล้าน จึงทำให้ดูๆ ไปว่าจะไม่ค่อยมีผู้ใดศึกษาโหราศาสตร์กัน

   ในนครลอนดอน อันเป็นที่รวมความอัดแอความเจริญนานาประการ เต็มไปด้วยชีวิตแห่งนักธุรกิจที่เคลื่อนไหวไปมาอย่างดูไม่มีเวลาหยุดและเต็มไปด้วยสำนักศึกษาแห่งวิชาทุกชนิดนั้น ก็มีสำนักโหราศาสตร์ตั้งเป็นปึกแผ่นอยู่หลายสำนัก สำนักที่มีชื่อแห่งหนึ่งซึ่งผู้เขียนได้ไปศึกษามานั้น คือ The Faculty of Astrological พึ่งตั้งขึ้นเมื่อปี ค.ศ.1948 เปิดเป็นสำนักที่สอนวิชานี้อย่างจริงจัง คือไปเรียนศึกษากันในห้องเรียน ไม่ใช่แบบเปิดตำราอ่านศึกษากันอยู่แต่เฉพาะในบ้าน ผู้สอน, อาจารย์ที่ประสาทวิชาก็ล้วนไปด้วยผู้ที่ได้ร่ำเรียน มีความชำนาญจัดเจนมากันแล้วไม่ต่ำกว่า 20 - 30 ปี ถึงแม้ว่าสำนักนี้จะตั้งขึ้นมาเพียง 5 - 6 ปีก็ตาม เพราะเขามีสมาคมและหอประชุมโหรที่ได้ตั้งเป็นปึกแผ่นสืบเนื่องมาก่อน เป็นเวลานาน อย่างที่หอประชุมโหรแห่งหนึ่ง ซึ่งอาลันลีโอเป็นผู้ริเริ่มจัดตั้งนั้น ก็มีอายุเกือบ 40 ปีแล้ว

   ข้อสังเกตอีกประการหนึ่ง คือนักศึกษาโหราศาสตร์ก็ดี นักโหราศาสตร์ก็ดี มีทั้งหญิงและชายในจำนวนไล่ๆ กัน ส่วนมาเป็นบุคคลที่มีอายุขนาด คุณป้า คุณอา คุณลุงทั้งนั้น ที่เป็นเด็กหนุ่มสาวหรือคนรุ่นกลางคนนั้นหายาก ถึงมีเรียนก็เรียนได้ไม่นานก็เลิกร้างไป แต่ละคนที่เป็นผู้ศึกษาสนใจในวิชานี้ ล้วนเป็นผู้ผ่านการงาน มีดีกรี เคยดำรงตำแหน่งต่างๆ มาแล้วทั้งนั้น ดังนั้นจึงเป็นข้อพิสูจน์อย่างหนึ่งว่า ผู้สนใจเหล่านี้ไม่ใช่เป็นผู้หลงงมงายอะไร ที่หอประชุมโหรแห่งหนึ่งซึ่งมีการแสดงปาฐกถาและการศึกษาแลกเปลี่ยนความคิดเห็น ระหว่างผู้ศึกษาประเภทก้าวหน้าคือผู้ที่มีพื้นความรู้สูงมาแล้ว ผู้เขียนไปประชุมครั้งใด มักเห็นมีแต่ผู้หญิงรุ่นผู้ใหญ่มีเป็นจำนวนมากกว่าฝ่ายชายเสมอ บางคนก็เป็นถึงนายแพทย์ นักเขียน ฯลฯ เพราะฉะนั้นจึงอาจจะกล่าวได้ว่า ในประเทศอังกฤษทุกวันนี้ นักศึกษาโหราศาสตร์สตรีมีความสำคัญเอาอยู่มากทีเดียว

   นอกจากมีสถานศึกษาโดยตรง คือการไปเรียนด้วยตนเองแล้ว ยังมีสำนักศึกษาสอนกันเป็นการส่วนตัว และการสอนทางไปรษณีย์ มีทั้งกำหนดหลักสูตรเรียนสำเร็จเท่านั้นเท่านี้ปี และที่ไม่จำกัดเวลาเรียนสำเร็จก็มี อย่างสำนักเรียนที่กล่าวแล้วข้างต้นนั้น เขามีหลักสูตรเพียงสองปี และมีการสอบไล่ มีการรับประกาศนียบัตร และดิโพลม่า เป็นการแสดงความรู้ความสามารถ การเรียนทางไปรษณีย์นั้นใช้เวลามากกว่า คือ 4 - 5 ปีขึ้นไปเป็นอย่างน้อย ส่วนการเรียนกันเป็นส่วนตัวมักใช้เวลาน้อยลงมา เพราะเป็นการเรียนตัวต่อตัว มีโอกาสศึกษาซักถามได้มากกว่า มีสำนักศึกษาที่สอนเป็นการส่วนตัวแห่งหนึ่ง มีระเบียบวิธีสอนแปลกไปกว่าที่อื่น คือเขาสอนวิชาโยคีควบไปด้วย เรียกว่า โยคีและโหราศาสตร์ เขาบอกว่าการสอยโยคีนี้จะทำให้ผู้เรียนได้มีโอกาสบริหารร่างกายหัดให้มีสมาธิ ซึ่งจะทำให้ผู้เรียนมีจิตและสมาธิแน่วแน่ และยังอาจจะทำให้เกิดมีญาณพิเศษเป็นเครื่องช่วยให้การพยากรณ์แม่นยำอีกด้วย รู้สึกว่าเป็นวิธีการที่แยบคายดี ผู้เขียนได้เคยปฏิบัติ เห็นว่าเป็นการดีอย่างหนึ่ง เพราะทำให้ร่างกายได้พักผ่อนความเคร่งเครียดจากงานการศึกษาอันยุ่งยากซับซ้อน ณ ที่สำนักอีกแห่งหนึ่งขาจัดตั้งเป็นสมาพันธ์โหรขึ้น มีสมาชิกและนักโหราศาสตร์หลายชาติหลายภาษา เปิดการสอนทางไปรษณีย์ และมีการไต่ถามทั้งเป็นการส่วนตัวและทางจดหมาย แบ่งการรับสมาชิกออกเป็นหลายประเภท ทั้งประเภทผู้สนใจธรรมดาที่ไม่มีความรู้ทางโหราศาสตร์เลย ปละประเภทที่สนใจในวิชานี้อย่างจริงจัง บางประเภทเขากำหนดว่าต้องเป็นผู้ที่เล่นวิชานี้มาแล้วไม่น้อยกว่า 5 ปี หรือได้เคยเขียนตำรับตำรา แสดงงาน ค้นคว้าอะไรมาแล้ว จึงจะเข้าเป็นสมาชิกในกลุ่มสหพันธ์กับเขาได้ ที่สำนักสหพันธ์นี้เขาก็มีการให้ดีกรีแก่ผู้เรียนสำเร็จแล้วเหมือนกัน และนอกจากนี้ยังมีการเทียบวิชา เทียบดีกรีกับสำนักอื่นๆ อีกด้วย

   พูดถึงการดูหมอในประเทศอังกฤษ โดยทั่วๆ ไปจัดกาดูออกเป็นสองประเภท คือ การดูทางไปรษณีย์ และการดูพบปะกับหมอดูโดยตรง การดูประเภทแรกเรามีเพียงจดหมายบอกความประสงค์ บอกวันเกิดอย่างละเอียด คือวันที่ เดือน ปีและเวลาตกฟาก สถานที่เกิด ถ้าหากเวลาไม่แน่นอนก็บอกเหตุการณ์สำคัญในชีวิตที่ผ่านมา วิธีการดูแบบนี้เขาจะจัดทำให้เสร็จเรียบร้อย ภายในสองอาทิตย์ถึงหนึ่งเดือน เป็นการดูที่ผู้ดูเองก็ไม่มีโอกาสได้พบหน้าค่าตากันเลย อัตราค่าดูมีสองประเภท คือพยากรณ์ภายในหนึ่งปีประมาณ 1 ปอนด์ 1 ชิลลิง (ประมาณ 60 บาท) และพยากรณ์ภายในระยะเวลา 3 ปีประมาณ 3 ปอนด์ 3 ชิลลิง (ประมาณ 180 บาท) แต่ในอัตราค่าดูพวก 1 ปอนด์ 1 ชิลลิงนั้นหาได้น้อยมาก เพราะการดูดวงทางโหราศาสตร์แบบสากลนี้ มีวิธีการคำนวณที่ละเอียดลออ ใช้เวลานาน การคำนวณแต่ละดวงก็ใช้เวลาเป็นชั่วโมงเอาทีเดียว และไหนจะต้องพิจารณาถึงการพยากรณ์อีกด้วย

   ส่วนประเภทที่มาดูด้วยตนเองนั้น เขาตั้งเป็นห้องโหร เปิดบริการต่อประชาชนทั่วไป บางแห่งก็ตั้งอยู่ในใจกลางของนครลอนดอน ท่ามกลางความแออัดของนักธุรกิจทั้งหลาย บางแห่งก็มีอยู่รอบนอกๆ ออกไปสักหน่อย การไปดูแบบนี้ จะต้องเปิดฉากด้วยการนัดหมายกันก่อน จะเป็นทางจดหมายหรือการพูดทางโทรศัพท์ก็ได้ ไม่มีวิธีที่อยู่ๆ ก็จะไปหาได้เขาดูทันที ฉะนั้นพวกที่เกิดมีทุกข์ร้อนขึ้นมาฉับพลันแล้ววิ่งไปหาหมอดูนั้นเป็นไม่ได้ดูกันทันที เราจะต้องนัดกันก่อนเป็นหัวใจอันสำคัญ บอกวันเกิดให้เขาได้มีโอกาสคำนวณดวงชาตาของท่าน แล้วจึงค่อยมาพบปะกันในภายหลัง ซึ่งส่วนมากมักกินเวลาตั้งแต่หนึ่งอาทิตย์ขึ้นไป เพราะเวลาของคนอังกฤษ เขามีค่ามีระเบียบเป็นการงาน เขาไม่ปล่อยเวลาให้หมดไปเปล่าๆ ชนิดที่วิ่งไปหาหมอดูแล้วขีดเขียนดวงสักสองสามนาทีแล้วว่ากันอย่างครื้นเฮฮาทั้งฝ่ายผู้ดูและหมอดูเองนั้นหาทำยายากนัก บางสำนักที่มีชื่อหน่อย คือมีผู้ดูจะชื่อเข้าคิวรอ ถึงกับนัดให้มาพบได้ตั้งสองอาทิตย์ล่วง แล้วก็มีการดูด้วยการให้หมอพยากรณ์ปากเปล่านั้น ค่าดูมักแพงหน่อย และเราจะไปนั่งให้เขาทำนายโดยเลื่อยเปื่อยไม่มีกำหนดเวลาอันสมควรนั้นไม่ได้ ในเรื่องเวลาเกิดของผู้ดูที่ไม่ค่อยจะแน่นอนตายตัวนี้ เขาก็มีวิธีค้นคว้าหาเวลาเกิดอย่างพิสดาร คือมีการคำนวณดวงถอยหลังไปจนถึงวันตั้งครรภ์ มีการสอบเหตุการณ์ที่สำคัญของเจ้าชาตา ซึ่งทั้งหมดนี้กินเวลาไม่ใช่น้อย การหาเวลาเกิดเพื่อวาง "ลัคน์" แบบดูหน้าตาท่าทางแล้วตัดสินเอาเองวางลัคน์เข้าไปในราศีนั้นราศีนี้โดยใช้เวลาเพียงไม่กี่นาทีนั้น เป็นของที่ท่านจะหาเอาไม่ได้เลย ในการดูตามแบบสากลในยุโรปปัจจุบันนี้ ผู้เขียนเคยพาเพื่อนๆ ไปดูหมอที่สำนักมีชื่อแห่งหนึ่ง ซึ่งตัวหมอเป็นนักโหราศาสตร์สตรีที่มีชื่อ มีแฟนมาก เคยแสดงลวดลายในการอ่านดวงในหอประชุมโหรจนคนเลื่อมใสนับถือ ที่สำนักที่ว่านี้ถ้าดูอย่างละเอียดคือทายพื้นดวง และพยากรณ์ล่วงหน้าให้อีก 10 ปีและทายละเอียดเป็นรายเดือนอีกหนึ่งปี เขาคิดค่าดูคำนวณทั้งหมดถึง 6 ปอนด์ (ประมาณ 360 บาท) และเนื่องจากเวลาเกิดของผู้ดูไม่แน่นอนด้วย เขาใช้เวลาคิดคำนวณทั้งหมดถึงหนึ่งเดือนกว่าจะได้รับคำพยากรณ์ ซึ่งเขาจัดพิมพ์เป็นเล่มมาอ่าน ในสมุดพิมพ์คำทำนายเขาเปิดฉากอารัมภบทด้วยคำว่าโหราศาสตร์ คืออะไร อธิบายให้ข้อคิดแก่ผู้ดูว่าดวงดาวมีอิทธิพลและมนุษย์จะตกอยู่ภายใต้อิทธิพลนี้จริงหรือไม่ อย่างใด แล้วเขาจึงเริ่มเปิดการทำนายที่พิสดาร ชี้จุดเด่น ปมด้อยของเจ้าชะตาอย่างทุกแง่ทุกมุม ซึ่งทำให้เราได้รู้จักตัวของเราเองยิ่งขึ้น และผู้ดูเองก็ต้องมีความเข้าใจดีพอที่จะไม่นอนรอให้โชคชะตามาเกย แบบถามหมอว่าจะรวยเมื่อไหร่ แล้วคอยรอคล้ายจะให้หมอดู เป็นผู้บันดาลโชคเข้ามา อะไรทำนองนั้น

   ประเภทพวกดูย่อยๆ นั้นก็มีเหมือนกัน แต่ได้รับความนิยมนับถือเป็นส่วนน้อย ที่สวนสนุกแห่งหนึ่ง ทางฝั่งธนของนครลอนดอน คือข้ามแม่น้ำเทมส์ไปอีกฝั่งหนึ่ง คล้ายกับเราข้ามแม่น้ำเจ้าพระยาไปฝั่งธน พวกเราคนไทยจึงมักเรียกฝั่งโน้นในนครลอนดอนว่าฝั่งธน ในสวนสนุกที่มีการเล่น มีงานแสดงร้อยแปด ก็มีซุ้มพวกนักทำนายไปตั้งอยู่ด้วย แต่มักเป็นพวกนักพยากรณ์ทางลายมือเสีย คิดค่าดูถูกประเภท 10 ชิลลิง (30 บาท) เป็นอย่างต่ำ ทายปากเปล่า มีความแม่นยำพอใช้ บางครั้งก็ถูกเอาอย่างจัง ผู้พยากรณ์เป็นสตรี เขาจัดสถานที่หรูหรา แต่ไม่ใหญ่โตโอ่โถงนัก นอกจากนี้ยังมีพวกทายด้วยเครื่องกลไกสนุกๆ แบบเสี่ยงเซียมซี ซึ่งพวกเหล่านี้เป็นเพียงเครื่องทายเล่นที่ไม่เกี่ยวกับวิชาการ เป็นการเล่นทายสนุกของบรรดาพวกหนุ่มๆ เสียละมาก แม้กระทั่งในโรงมหรสพ โรงละครที่แสดงการละเล่นต่างๆ ก็มีเรื่องการทำนายแบบ 12 ราศีเข้าไปแทรกอยู่ด้วย ดูๆ เป็นเรื่องขายกระดาษคำทำนายเสียเป็นส่วนมาก เท่าที่ยกตัวอย่างพวกการทำนายแบบสนุกมาให้เห็นนี้ ก็เพื่อยกเป็นตัวอย่างให้เห็นว่า คนอังกฤษโดยทั่วไปแล้วไม่นิยมเชื่อถือในโชคชาตาเป็นการเอาจริงเอาจังคืออย่างขาดเสียมิได้ ซึ่งผิดกับของบ้านเราที่ผู้เขียนแทบกล่าวได้ว่า แทบทุกคนต้องมีดวงประจำติดตัว และพอเห็นหน้าหมอหรือรู้ว่าทายเป็นก็มักจะงัดดวงให้ดูกันทันที ซึ่งธรรมเนียมอย่างนี้ ท่านจะไม่ได้พบเห็นเลยในประเทศอังกฤษ